แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

โอวาทธรรมหลวงปู่สาย เขมธมฺโม
วัดป่าพรหมวิหาร จ.หนองบัวลำภู

ศีล อย่าผ่าน
ทาน อย่าละ
ภาวนา อย่าท้อ

ให้เดินตามทาง พระพุทธเจ้าสอนไว้จะไม่ผิดหวัง

หลวงปู่สาย เขมธมฺโม

 

โอวาทธรรมหลวงปู่เทสก์ เทสรังสี
วัดหินหมากเป้ง จ.หนองคาย

พระพุทธเจ้า ท่านสอนน้อยนิดเดียว
ไม่ได้สอนมากหรอก

สอนให้เห็น "ใจ" ของตน
เท่านั้นแหละเป็นพอ

หลวงปู่เทสก์ เทสรังสี

 

โอวาทธรรมพระราชสังวรญาณ (หลวงพ่อพุธ ฐานิโย)
วัดป่าสาลวัน อ.เมือง จ.นครราชสีมา

" พลังของสมาธิสามารถทำให้เกิดปัญญา เกิดความรู้เห็นอะไรต่างๆ แปลกๆ สิ่งที่ไม่เคยรู้ก็รู้ สิ่งที่ไม่เคยเห็นก็เห็น แต่สิ่งนั้นพึงทำความเข้าใจว่าไม่ใช่ของดีที่จะเก็บเอาไว้เป็นสมบัติ

ให้กำหนดเป็นเพียงแต่ว่า สิ่งนั้นเป็นเพียงเครื่องรู้ของจิต เครื่องระลึกของสติ เป็นอารมณ์กรรมฐานที่เกิดขึ้นโดยอัตโนมัติ เป็นอุบายสร้าง สติให้เป็นมหาสติ "

พระราชสังวรญาณ (หลวงพ่อพุธ ฐานิโย)

 

โอวาทธรรมหลวงปู่กัณหา สุขกาโม
วัดแพร่ธรรมาราม อ.เด่นชัย จ.แพร่

ต้องมาแก้ใจของตัวเองอย่างนี้
แก้การกระทำของตัวเองอย่างนี้
เราอยู่ที่ไหน เราก็ปฏิบัติที่นั่นอยู่ทุกหนทุกแห่ง
ไม่มีที่ไหนที่ไม่ปฏิบัติ ปฏิบัติทุกอิริยาบถ
เค้าเรียกว่าเดินตามอริยมรรคมีองค์ ๘
ไม่ขาดตกบกพร่องทั้งกายทั้งวาจา
และจิตใจอย่างสม่ำเสมอเป็นปฏิปทา

หลวงปู่กัณหา สุขกาโม
จากหนังสือ ธรรมะ ใจดี ใจสบาย

 

พระธรรมนิพนธ์ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

เรื่องของปากพูดกับเรื่องของใจจริง
เช่นนี้แตกต่างกันเหมือนสีขาวกับสีดำ
แม้มีเมตตากรุณาอยู่จริงในใจ
ปากจะพูดหรือไม่ก็เป็นผู้มีเมตตาจริง
ตรงกันข้าม
แม้พูดแต่ปาก ไม่มีอยู่จริงในใจ
ก็ไม่เป็นผู้มีเมตตาจริง

จากหนังสือ แสงส่องใจให้เพียงพรหม
สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

 

โอวาทธรรมหลวงปู่จาม มหาปุญโญ
วัดป่าวิเวกวัฒนาราม อ.คำชะอี จ.มุกดาหาร

"วันหนึ่ง ๆ จะต้องได้แก้ไขตนอยู่อย่างนี้ คำว่า...แก้ไข
แก้ไขอย่างหยาบ เพื่อให้ใจสะอาด
แก้ไขอย่างกลาง เพื่อให้ใจสงบ
แก้ไขอย่างสูง เพื่อให้ใจถึงมรรค
ก็แก้ไขให้ดี แก้ไขให้เจริญขึ้น แก้ไขให้ละเอียดเป็นชั้น ๆ ขึ้นไป"

หลวงปู่จาม มหาปุญโญ

 

โอวาทธรรมพระญาณสิทธาจารย์ (หลวงปู่สิม พุทธาจาโร)
วัดถ้ำผาปล่อง อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่

ครั้งหนึ่งมีพระลูกศิษย์ไปเรียนถามหลวงปู่ว่า
ภาวนาจิตสงบแล้วต่อไปจะทำอย่างไร ?
หลวงปู่ตอบว่า

"ภาวนาไม่เป็นนี่...
เราสอนให้ภาวนาละกิเลส แต่นี่ภาวนาเอากิเลส"
ฟังแล้วก็งง หลวงปู่ก็เลยอธิบายต่อว่า

"เห็นในปัจจุบันเป็นหนึ่งเดียว
มีสติเห็นตามความเป็นจริงเท่าที่เห็น
มีปัญญา เลิกละความยึดมั่นถือมั่น จิตก็หยุดไม่สงสัย
เป็นการเห็นเพื่อละทั้งหมด เป็นการรู้เพื่อละทั้งหมด"

"...การภาวนานั้นไม่ได้เอา เป็นการละกิเลส
อะไรๆ ที่จิตมันชอบ ไม่ชอบ บังเกิดมีขึ้นน่ะ บ่ต้องไปเอา
มรรคผลนิพพานก็ไม่ต้องเอา..."

พระญาณสิทธาจารย์ (หลวงปู่สิม พุทธาจาโร)

 

โอวาทธรรมหลวงปู่แบน ธนากโร
วัดดอยธรรมเจดีย์ จ.สกลนคร

พูดถึงว่าความรัก บางคนก็ว่าฉันตายแทนได้ฉันตายแล้วนั่นน่ะ
แต่ความจริงน่ะอันนั้นนะมันพูด มันคล้าย ๆ ส่วนลึกของใจมันเป็นอย่างนั้น เคยให้เขาทดสอบ ผัวนั่งอยู่ตรงนี้เมียนั่งอยู่ตรงนี้นั่งอยู่นี่หละ อันนี้เอาไม้ขีดมาสองก้านจุดจี้ใส่ผมผัวจี้ใส่ผมเมีย เมียจะดับผัวก่อนหรือจะดับไฟที่ไหม้หัวเจ้าของก่อน ผัวก็เหมือนกันนี่ รักเมียนี่รักจริงๆ เอ้า จี้ลงไปพร้อม ๆ กันนี่ หัวเจ้าของต้องดับก่อน

อันนี้คล้าย ๆ ต้องเป็นอย่างนี้ทั้งหมด แต่เวลาเพิ่นนะบอกเพิ่นตายแทนได้ก็จะตายเท่านั้น นี่ในเมื่อรักของเจ้าของมากนะ คนอื่นตายก็ยังทุกข์ เจ้าของตายจะทุกข์นาดไหน...

พระพุทธเจ้าท่านจึงสอนให้ระลึกถึงบ่อย ๆระลึกถึงบ่อย ๆ จะได้เคยชิน คิดนึกจนกระทั่งเรานี่เป็นของเกิดมาตายจริง ๆ ของเกิดมาตาย เขายังไม่ทันได้ตาย แต่ถึงยังไม่ตายก็ของตายก็คืออันนี้อันนี้อันนี้อันนี้ของตายทั้งนั้น
และถ้าหากว่าของตายเขาก็ตายทุกวันตายทุกวัน ลมหายใจเข้าลมหายใจออกนั่น มันตายไปชั่วลมหายใจเข้าออกแล้ว แต่เช้ามาสว่างค่ำมาตะวันตกดินมืดอย่างนี้นะ อันนี้ก็ตายไปแล้วสิบสองชั่วโมง สว่างมาแล้วตายไปอีกสิบสองชั่วโมงกลางคืน

ตายอยู่และตายทุกขณะ แต่อย่างเราเราไม่คิดกันนะ พระพุทธเจ้าท่านจึงสอนให้ระลึกถึงความตายอยู่เสมอ"

หลวงปู่แบน ธนากโร

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ชา สุภัทโท
วัดหนองป่าพง จ.อุบลราชธานี

ทำกรรมฐานให้ทำเหมือนระฆัง

ระฆังเอามันมาตั้งมันก็เฉย ดูเหมือนเสียงมันไม่มีนะ สงบเสียง
เมื่อเหตุเกิดมากระทบขึ้น เสียงก็เกิดขึ้นมา ถ้าเอาตั้งไว้เฉยๆมันไม่มีเสียง นักปฏิบัติก็เหมือนกัน
ต้องเป็นคนมักน้อยอย่างนั้น เมื่อมีปัญหาเกิดขึ้น
เหตุเกิดขึ้นก็แก้ทุกข์ได้ทันท่วงที ชนะด้วยปัญญาของเรา
ถ้าอยู่ธรรมดาก็เฉยอย่างนี้เหมือนไม่มีเสียง
ให้ทำอย่างนี้เมื่อถูกปัญหา เมื่ออะไรมากระทบ ตา หู จมูก ลิ้น
เดี๋ยวก็มีเสียงขึ้นมา มีปัญญา ปุ๊ปขึ้นมาเหมือนกัน
เมื่อแก้ปัญหาแล้วก็หยุดตัวไปเหมือนระฆัง
เมื่อหยุดตีแล้วก็หมดเสียง ตั้งไว้เฉยๆ

จากหนังสือ ความผิดในความถูก
หลวงปู่ชา สุภัทโท หน้าที่ ๑๘๖

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ไม อินทสิริ
วัดป่าเขาภูหลวง อ.วังน้ำเขียว จ.นครราชสีมา

อนิจจา วะตะ สังขารา สังขารทั้งหลายไม่เที่ยงหนอ ไม่ว่าคนหรือสัตว์ ขณะนี้เป็นเวลาที่ร่างกายอสุภะรูปเคยงาม กำลังจะปริแตกออกมาเผยความจริงให้โลกได้รับรู้.... ว่าเขาไม่ต่างกับเราเลย

สิ่งในทางโลกที่ทำให้ใครเหนือกว่าใคร แต่ความจริงแล้ว ไม่มีใครเหนือกว่าใคร ทุกคนมีค่าในตัวเองเท่ากัน คนจะทุกข์น้อยหรือมากขึ้นอยู่กับอยู่ความผ่องใสของจิตผู้นั้น

หลวงปู่ไม อินทสิริ

 

โอวาทธรรมหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน
วัดป่าบ้านตาด จ.อุดรธานี

...มันตั้งเป็น มันสะดุดใจพระท่านไม่รู้ หลังจากนั้นถาม!! จิตดู...เห็นพระกรรมฐานเดินตามทาง นี่ท่านจะมีสติหรือไม่หนานั่น สติสพฺพตฺถ ปตฺถิยา สติแว่นกำจัดภัย ถ้าไม่มีสติก็ไม่มีความเพียร ถ้ามีสติแล้วมีความเพียร นี่ฟัดซะพอแล้วนะนี่ ฮื่อ... ไม่ใข่ไม่ฟัดนะกับกิเลส เอาจนกระทั่งกิเลสหมอบเลยนี่ นี้เดินซอมซ่อๆ นี้ เป็นยังไงภายในนี่ เราอยากถามว่า เป็นยังไงภายในของท่านะว่ะ เราอยากถามว่าอย่างนั้น เดินกรรมฐานโก้เก๋ไป สง่างามอยู่ภายใน ไปไหนมีสติเครื่องกำจัดภัย เรียกว่าปลอดภัยตลอด เป็นอย่างนั้นแหละ นี่ไม่คุยเฉยๆ นะ เดินไปนี้ซอมซ่อๆ เหมือนไม่มีค่าไม่มีราคา นะ แต่หัวใจสง่างามจ้าอยู่นี่นั่น ให้มีเครื่องกำกับสติ มีเครื่องบังคับ เครื่องเช่นนี้ไม่ค่อยเจอง่ายๆ นะ แต่เขาก็ไม่ค่อยรู้เรื่องรู้ราว จิตนี่ฟาดกิเลสหมอบราบลงเท่านั้นแหละไปที่ไหนสง่างามกว้างไกล บางคนเขาไม่รู้เรื่อง เขาจะไปรู้อี้เหยียง (เขาจะไปรู้อะไร) พระพุทธเจ้าตรัสรู้สะเทือนโลกมานานเท่าไร ผมก็ไม่สนใจ พระองค์ก็ปล่อยแล้วปล่อยให้รู้ไปอย่างนั้นแหละ

นี่เวลาจะว่าเลยว่าอย่างนั้นแหละ ก็ไม่ทันท่าน นี่ได้ฆ่ากิเลสมาแล้ว กิเลสหมอบราบเพราะธรรมมาแล้วนี่ กรรมฐานไม่มีค่า เพราะทำตัวเองไม่มีค่านี่ ถ้าทำตัวให้มีค่าแล้วไปไหนสง่างาม ไม่มีอะไรเกินกรรมฐานล่ะ ไอ้เรื่องเชื่อมีเทวดาอินทร์พรหม... ลอยลอยรอบ อนุโมทนาสาธุการด้วย ว่าจะไม่มีเทวดาหรือ ทั้งๆ ท่านที่ทรงธรรมภายในสง่างามเทวบุตรเทวดาอินทร์พรหมแห่ตาม แต่ท่านไม่พูด ที่พูดเขาจะว่าบ้า เขาเป็นบ้าล่ะ ถ้าท่านพูด พูดแล้วเขาก็จะว่าท่านเป็นบ้าล่ะ
แพทย์ : หลวงตาครับพอดีหลวงตามีไข้ขึ้นครับ
หลวงตา : หา
แพทย์ : พอดีหลวงตามีไข้ขึ้นนะครับ ก็เลยจะขออนุญาตตรวจสักนิดหนึ่งครับ
หลวงตา : ไม่ตรวจ หลวงตาตรวจเจ้าของตลอด
แพทย์ : ขอวัดความดันสักหน่อยหนึ่งครับ
หลวงตา : เราตรวจเราตลอด มันละเอียดละออยิ่งกว่า...ตัวนี้ เข้าใจไหมล่ะพูดอย่างนี้
แพทย์ : ครับเข้าใจครับ
หลวงตา : อย่าว่าหลวงตานี้เป็นบ้าอีกนะไอ้เจ้าของเป็นบ้าไม่รู้ ใช่หรือเปล่าล่ะ
แพทย์ : ครับๆ
หลวงตา : เห่อะๆ เพียงเท่านั้นก็เป็น เทศน์ให้ฟัง เทศน์บ้างล่ะวันนี้นานๆ พูดฉากคนนั้นฉากคนนี้ที...
แพทย์ : ครับๆ

หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน
เทศน์อบรม ที่กุฏิองค์หลวงตา ณ วัดป่าบ้านตาด อ.เมือง จ.อุดรธานี
วันที่ ๔ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๕๓
(พูดธรรมะให้พระ และคณะแพทย์ที่มาถวายการรักษาฟัง)

 

โอวาทธรรมพระยานรรัตนราชมานิต (เจ้าคุณนรฯ)
วัดเทพศิรินทราวาส จ.กรุงเทพ

ไม่มี. .ความสุขใด ในชีวิตฆราวาส
ที่ไม่มีความทุกข์.. ซ้อนซ่อน. . อยู่เลย

พระยานรรัตนราชมานิต (เจ้าคุณนรฯ)

 

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

ความมีปัญญา ย่อมเกิดแต่การปฏิบัติอบรมจิตให้สงบ
จิตสงบเพียงไร ปัญญาย่อมยิ่งเพียงนั้น และเมื่อจิตวุ่นวายเพียงไร
ปัญญาย่อมหย่อนเพียงนั้น

ปัญญาเป็นความฉลาดที่เกิดแต่เรียนและคิด จิตที่สงบจะทำให้
ใช้ความคิดได้อย่างดี ต้องการจะคิดเรื่องใดให้แตกฉานก็รู้จริงด้วยตนเอง
มิใช่เป็นเพียงความรู้ของผู้อื่น

จิตที่สงบก็จะทำให้เป็นปัญญาขึ้นมาได้ แต่จิตที่ไม่สงบวุ่นวาย
จะทำไม่ได้ ผู้มีปัญญาจึงเป็นผู้มีจิตสงบ แม้ปรารถนาจะเป็นผู้มีปัญญา
พึงทำใจให้สงบ คือ สงบจากความโลภ ความโกรธ ความหลง
ปรารถนา เป็นผู้มีปัญญาเพียงไร พึงทำใจให้สงบเพียงนั้น

พระโอวาทภาค ๑๐๐ บทพระนิพนธ์ พระนิพนธ์ ๗๗
สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก

 

โอวาทธรรมหลวงปู่สิม พุทฺธาจาโร
วัดถ้ำผาปล่อง จ.เชียงใหม่

"รูป" หมายถึง "ตัว"
"นาม" หมายถึง "จิต"
"รูปนาม" นี้ให้เห็นว่าไม่เที่ยง และให้เห็นว่าเป็นทุกข์ด้วย
ที่เรามายึดมาถือว่าตัวเราของเราอยู่ ก็เพราะความไม่รู้

จงรู้เห็นว่าอันร่างกายสังขาร
จิตใจนี้ที่ยังมีกิเลส ความโกรธ โลภ หลง อยู่
ไม่ใช่ตัวเรา ไม่ใช่ของเรา เป็นความหลง
ความไม่รู้ในใจของตัวเองนำมาปรุงแต่ง

สิ่งที่ไม่เที่ยงก็จะเอาให้เที่ยง
สิ่งที่เป็นทุกข์ก็จะให้เป็นสุข มันเป็นไปไม่ได้
จึงให้นึกเอาจนใจสงบ ตั้งมั่น เที่ยงตรงคงที่ลงไป
จนมีสติ มีสมาธิ จนเกิดปัญญาญาณ
รู้แจ้งในกาย ในจิตของตัวเอง
จิตใจของเราจะมีความสุขสบาย
ไม่เดือดร้อน วุ่นวายประการใด

หลวงปู่สิม พุทฺธาจาโร

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ลี กุสลธโร
วัดภูผาแดง จ.อุดรธานี

ธรรมของพระองค์เจ้าบ่มีกิเลส
มีแต่ความว่าง นั่น
เฮามีแต่ความอยาก
แก้ตัวนี่ ชำระตัวนี่ จิตมันสิผ่องใส
จิตมันผ่องใสแล้วมันหากเห็นดอก
ขอให้มันเห็นกระจกเท่านั้น มันใสโลด

หลวงปู่ลี กุสลธโร

 

โอวาทธรรมหลวงปู่บุญมา คัมภีรธัมโม
วัดป่าสีห์พนมประชาราม จ.สกลนคร

"หาวิธีการที่จะปลง จะวาง จะทื้ง ร่างกายนี้
ถ้าปลงได้ วางได้ ทิ้งได้มันก็สบาย
หากนั่งภาวนาไม่ได้ก็นอนภาวนาไป อย่าให้มันหลับ
นอนให้มันเจ็บ นอนให้มันปวดขึ้นมา
หรือผู้ที่ยังไม่ได้เจ็บป่วย
เวลานั่งภาวนามันเจ็บมันปวดขึ้นมาอย่าไปเลิก
ให้มองดู ให้วิจัยวิจารณ์ให้ขบ ให้คิด ให้พิจารณาให้มันเกิดปัญญา
ว่าอะไรที่มันเจ็บ อะไรที่มันปวด มันเจ็บปวดตรงไหน
ใครเป็นผู้รู้ว่ามันเจ็บปวด ให้มันได้คำตอบออกมา"

หลวงปู่บุญมา คัมภีรธัมโม

 

โอวาทธรรมหลวงปู่หล้า เขมปัตโต
วัดบรรพตคีรี จ.มุกดาหาร

เมื่อผู้ใดเห็นอนิจจังชัด ทุกขังชัด อนัตตาชัด
ก็เท่ากับว่า ได้เจริญกรรมฐานในทางพระพุทธศาสนาครบแล้ว

เพราะดินฟ้าอากาศไม่ต้องพูด สกลกายที่เอาหนังหุ้มอยู่โดยรอบนี่
ถ้าเบื่อหน่าย ก็เบื่อหน่ายอันนี้ ถ้าหลง ก็หลงอันนี้ ถ้าไม่หลง ก็ไม่หลงอันนี้
เราเคยเป็นพ่อค้าแม่ค้ากระดูกมานานหลายภพหลายชาติแล้ว
เราจะหยุด ไม่เป็นพ่อค้าแม่ค้ากระดูก หนัง และเนื้อ และเอ็น
เราเป็นผู้หลงของเปื่อยของเน่ามาหลายชาติหลายภพแล้ว

ทีนี้ เราจะพยายามไม่ให้หลงทีนี้
เราไปติเตียนแมลงวันว่าหลงของบูดของเน่า
เราไม่กลับติเตียนเราว่าหลงของบูดของเน่า
เราสำคัญว่าสกลกายของเรามันสวยมันงาม
เราไปเพ่งโทษแต่แมลงวันและหมู่หนอน
ตัวของพวกเราก็เป็นหนอนเหมือนกัน
ถ้าเราหลงร่างกระดูก ก็เรียกว่าหนอนเหมือนกัน
มันเป็นธรรมหมด ถ้าเป็นธรรมอันหนึ่งแล้ว พูดไปมันก็เป็นธรรม

ทีนี้ ถ้ายังพิจารณาอันหนึ่งถูก มันก็ถูกไปหมดแน่ะ
เพราะเป็นอุบายให้เบื่อหน่ายคลายเมาในวัฏสงสารนี่

หลวงปู่หล้า เขมปัตโต

 

โอวาทธรรมหลวงปู่คำพันธ์ โฆสปัญโญ
วัดธาตุมหาชัย จ.นครพนม

"ธรรมะข้อสำคัญที่สุดคือให้มีสติ ให้สร้างสติ ให้สติกับปัญญาแก่กล้าให้ทันอย่าให้เผลอ คิดอะไร ทำอะไร ให้มีสติกำกับอยู่งานที่ทำนั้นไม่ผิด ทางกาย ก็ไม่ผิดทางวาจาก็ไม่ผิด ในใจคิดก็ไม่ผิด"

หลวงปู่คำพันธ์ โฆสปัญโญ

 

โอวาทธรรมหลวงปู่แบน ธนากโร
วัดดอยธรรมเจดีย์ จ.สกลนคร

"เรื่องดีขนาดไหน เรื่องไม่ดีขนาดไหน ผ่านไปแล้วจะเป็นอดีตไปเสีย
ถึงเรื่องปัจจุบันทั้งหมดที่สุด ก็จะต้องกลายเป็นเรื่องอดีตไป
ผ่านไปทั้งนั้น ไม่มีอะไรที่จะไม่เป็นอดีต
จึงว่าอะไรที่เป็นปัจจุบันนี่
อะไรที่คิดแล้ว ทำแล้ว พูดแล้ว
หากเป็นอกุศล อันนั้นให้หลีก อันนั้นให้ระวัง
คิดแล้ว ทำแล้ว พูดแล้ว เกิดความเศร้าหมอง
อย่าไปคิด อย่าไปพูด อย่าไปทำ
ทำแล้วเกิดความเศร้าหมอง
ความเศร้าหมองนี้ฝังลึก ทั้งๆ ที่เรื่องทุกเรื่องไม่ได้มีอะไร
เกิดขึ้นแล้วผ่านไป เกิดขึ้นแล้วก็ผ่านไป"

หลวงปู่แบน ธนากโร

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ลี กุสลธโร
วัดภูผาแดง จ.อุดรธานี

"ความตายไม่รู้จะมาวันไหนนะ
นั่งก็ตาย นอนก็ตาย
พิจารณาเรื่องความอยาก
ให้มันชินกับความตาย..."

หลวงปู่ลี กุสลธโร