55. ...จากดาวดึงส์ ถึงทานตะวัน…

๕๕

...จากดาวดึงส์ ถึงทานตะวัน…

​

ก่อนหน้าที่จะตั้งกระทู้นี้ มีเรื่องราวของการไปทำบุญปิดทองฝังลูกนิมิต ๔ วัดแถวๆ จังหวัดนครสวรรค์ – พิจิตร
และไปบวชชีพราหมณ์ และสวดมนต์ข้ามปี แต่ก็ไม่ได้นำมาเขียนเป็นกระทู้ เพราะว่า สร้อยฟ้ามาลา ขี้เกียจ
ได้แต่ลงภาพไว้ในกระทู้ภาพเรา เล่าเรื่อง เพื่อนสมาชิกท่านใดยังไม่เห็นภาพก็สามารถเข้าไปดูได้นะ
แต่โพสต์ต่อไม่ได้เพราะกระทู้เสียจากความซนของเจ้าของกระทู้....

 

.....................................................

[MUSIC]http://palungjit.org/attachments/a.2475577/[/MUSIC]

.....................................................

เพลงนี้ไม่เกี่ยวกับกระทู้นะ แต่เกิดอยากฟังขึ้นมา
ลืมบอก สำหรับท่านที่เข้ามาอ่าน ถ้าจะฟังเพลงให้เปิดโดย Internet Explorer
หรือดูภาพขนาดใหญ่ให้ล็อคอินสมาชิกเว็ปไซด์ก่อนนะ
แต่จากการสังเกต ถ้าใช้ GoogleChrome เปิดภาพจะชัดกว่าแต่เพลงไม่เล่น
​

 

มาเข้าเรื่องดีกว่า.... จากดาวดึงส์ ถึงทานตะวัน ดาวดึงส์กับทานตะวันเกี่ยวกันยังไงเอ่ย
ก็จุดเริ่มต้นของการเที่ยวอยู่ที่ดาวดึงส์ไงหล่ะ ใครจะไปดาวดึงส์บ้างยกมือขึ้น เป็นปัญหาอีกแล้ว
ดาวดึงส์เป็นสวรรค์ชั้นที่ ๒ ใน ๖ ชั้นแล้วจะไปยังไงกัน งานนี้ต้องถอดกายทิพย์ออกเที่ยวกันเลยหรือเปล่า
สร้อยฟ้ามาลาก็ยังไม่เก่งถึงขนาดนั้น ไปกันด้วยกายเนื้อนี่แหล่ะ อิ อิ...

 

​

ดาวดึงส์ในที่นี้คือชื่อของ”เขาดาวดึงส์” อยู่ในเขตตัวเมืองนครสวรรค์ เป็นที่ตั้งของวัดคีรีวงศ์
ซึ่งในวัดคีรีวงศ์นี้ ก็เป็นที่ตั้งของพระจุฬามณีเจดีย์ พื้นที่ของวัดมีทั้งที่ราบและเนินเขาเป็นบริเวณประมาณ ๒๘๐ ไร่
แต่เดิมนั้นวัดคีรีวงศ์เป็นวัดร้าง จากซากปรักหักพังต่างๆ ใบเสมา พระพุทธรูป
บ่งบอกได้ว่าเป็นการสร้างในสมัยกรุงสุโขทัยตอนปลาย และรกร้างเสื่อมโทรมไปตามกาลเวลา
จนกระทั่งประมาณ พ.ศ.๒๕๐๔ ได้มีพระธุดงค์มาปักกลดอยู่บริเวณนี้ ได้พบโบราณวัตถุ ใบเสมาเก่า พระพุทธรูป ฐานอุโบสถ
จึงแจ้งแก่กรมศาสนา และได้ชักชวนประชาชน สร้างกุฏิเล็ก ๆ ที่เชิงเขา ๔-๕ หลัง
สมัยนั้นยังกันดารไม่มีไฟฟ้า ไม่มีน้ำประปา พระธุดงค์ที่มาสร้างวัดถูกต่อต้านจากประชาชนที่ครอบครองที่บริเวณตั้งวัด
ทำให้ไม่สามารถสร้างวัดได้สำเร็จจึงได้จากไป

​

 

​

ปี พ.ศ. ๒๕๐๗ กรมการศาสนา ได้จัดส่งเจ้าหน้าที่ขึ้นมาสำรวจรังวัด
จากหลักฐานวัตถุโบราณและจากการบอกเล่าของคนเก่าคนแก่ที่เคยทำไร่อยู่บริเวณวัดคีรีวงศ์ยืนยันว่า
บริเวณนี้เป็นวัดร้างจริงและพบบ่อกรุน้ำซึมด้วย กรมการศาสนา สมัย พ.อ.ปิ่น มุทุกันต์ เป็นอธิบดีกรมการศาสนา
ได้สำรวจรังวัดและทำแผนที่ไว้ได้พื้นที่วัดทั้งบนเขาและที่ราบประมาณ ๒๘๐ ไร่

พ.ศ. ๒๕๐๘ คณะกรรมการผู้ริเริ่มสร้างวัดคีรีวงศ์ ซึ่งมีนายเปงซ้ง แซ่ตั้ง เป็นหัวหน้าได้ไปขอพระสงฆ์จากเจ้าคณะอำเภอเมืองที่วัดนครสวรรค์ เพื่อมาสร้างวัดคีรีวงศ์
คณะสงฆ์ได้ส่งพระมหาบุญรอด ปญฺญาวโร ป.ธ.๕ หรือ เจ้าคุณพระวิกรมมุนีในปัจจุบัน ซึ่งจำพรรษาอยู่วัดนครสวรรค์ให้มาสร้างวัดคีรีวงศ์ เป็นที่ตั้งศูนย์เผยแผ่พระพุทธศาสนาจังหวัดนครสวรรค์ในความอุปถัมภ์ของกรมการศาสนา วัดคีรีวงศ์จึงเป็นที่ตั้งอุทยานการศึกษาของจังหวัดนครสวรรค์
พ.ศ. ๒๕๔๒ ได้จัดตั้งศูนย์พัฒนาจิตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดนครสวรรค์
พ.ศ. ๒๕๔๔ มหาเถรสมาคม มีมติตั้งวัดคีรีวงศ์ เป็นสำนักปฏิบัติธรรมประจำจังหวัดแห่งที่ ๑

​

 

​

พระจุฬามณีเจดีย์พระมหาเจดีย์ที่สร้างขึ้นอย่างวิจิตรตระการตาอยู่บนยอดเขาดาวดึงส์ วัดคีรีวงศ์
พระจุฬามณีเจดีย์สร้างขึ้นตรงฐานเจดีย์เก่าซึ่งเป็นเจดีย์ที่สร้างขึ้นในสมัยศตวรรษที่ ๑๙ ปลายกรุงสุโขทัย ประมาณ ๖๐๐ ปีมาแล้ว
ลักษณะของพระจุฬามณีเจดีย์สร้างเป็นฐาน ๔ เหลี่ยม หมายถึงมหาสติปัฏฐาน ๔ ซึ่งหมายถึง การเอาสติเป็นที่ตั้ง
กำหนดเอาสติเป็นใหญ่ในการบำเพ็ญกรรมฐานโดยพิจารณาฐาน ๔ คือ กาย เวทนาจิต ธรรม เป็นอารมณ์
ให้สติจดจ่ออยู่กับฐานอารมณ์นั้น ๆ ไม่ให้พลั้งเผลอ ส่วนความสูง ๔ ชั้นหมายถึง อริยสัจ ๔
คือ ทุกข์ ความไม่สบายกายไม่สบายใจ สมุทัย คือสาเหตุทำให้เกิดทุกข์ นิโรธคือการดับทุกข์
และมรรค คือหนทางและแนวทางสำหรับดับทุกข์

 

​

พระเจดีย์มี ๙ องค์ คือ องค์ใหญ่อยู่ชั้นบน มีพระเจดีย์เล็ก เป็นบริวาร ๘ องค์ รวมเป็น ๙ องค์
มีความหมายเปรียบด้วยโลกุตรธรรม ๙ คือ มรรค ๔ ผล ๔ นิพพาน ๑
โดย ๔ องค์ชั้นล่างเปรียบด้วยมรรค ๔ และ ๔ องค์ ชั้นบน เปรียบด้วยผล ๔
ส่วนองค์กลางเปรียบด้วยพระนิพพานแสดงว่าพระจุฬามณีเจดีย์สร้างขึ้นมาด้วยลักษณะที่อิงอยู่กับแนวคิดในทางธรรมแห่งพุทธศาสนา
โดยละเอียดอ่อนและแยบยลแฝงไว้ด้วยความคิดอันหลักแหลมลึกซึ้ง ปล้องไฉนของพระเจดีย์ที่มองเห็นเป็นปล้องๆ นั้น
มีอยู่ ๒๗ ปล้อง เปรียบด้วยสุคติภูมิ ๒๗ ชั้น คือมนุษย์ ๑ ชั้น สวรรค์ ๖ ชั้น
รูปพรหม ๑๖ ชั้น อรูปพรหม ๔ ชั้น รวมเป็น ๒๗ ชั้น ส่วนรูปสูงสุดของพระเจดีย์ที่มีลักษณะกลมนั้น
เปรียบด้วยพระนิพพาน คือความดับสิ้นเชิงแห่งกองทุกข์ ส่วนที่คอระฆังมีลักษณะรูประฆัง
เปรียบด้วยระฆังที่มีไว้สำหรับตี ประกาศให้คนทำความดี หรือประกาศเชิญชวนให้ชาวพุทธมาสร้างกุศลและปฏิบัติ

 

​

ที่มาของนาม พระจุฬามณีเจดีย์ ซึ่งเป็นเจดีย์สวรรค์ชั้นดาวดึงส์
เพราะเขาลูกนี้ชื่อเขาดาวดึงส์ เหตุเพราะอยู่ตรงถนนดาวดึงส์และอยู่ที่เมืองนครสวรรค์
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสโภ) หรือพระพิมลธรรมในเวลาต่อมาแห่งวัดมหาธาตุ ท่าพระจันทร์
ท่านได้ตั้งชื่อให้และแนะนำให้สร้างพระจุฬามณีไว้บนยอดเขา
อนึ่งในหนังสือพจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด “คำวัด”
โดยพระเดชพระคุณท่านพระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙ มหาบัณฑิต)
ได้สาธยายถึง“จุฬามณี”ว่าเป็นชื่อ พระเจดีย์สถิตอยู่บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์เรียกว่า
“พระจุฬามณีเจดีย์” แปลว่าพระเจดีย์ที่สร้างด้วยแก้วมณีเป็นที่บรรจุพระเกศธาตุจุฬามณี
เป็นพระเจดีย์ที่บรรจุพระเกศธาตุ (มวยผม) และพระทาฐธาตุ (พระเขี้ยวแก้ว) ข้างขวาของพระพุทธเจ้า

ภายในฐานพระจุฬามณีเจดีย์ที่ชั้นที่ ๒ ชั้นที่ ๓ ยังเป็นที่ประดิษฐาน พระพุทธรูปปางต่าง ๆ
เพื่อกราบไหว้บูชาเป็นสิริมงคลแก่ผู้ที่เกิดในราศีต่าง ๆ และขอพรตามอัธยาศัย

 

​

ภายในองค์พระเจดีย์ชั้น ๔ ประดิษฐานพระพุทธรูปจำลองที่สำคัญในประเทศไทย ไว้ให้สักการบูชา ๔ องค์
คือ พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร(พระแก้วมรกต) ประดิษฐานอยู่ทางทิศใต้
พระพุทธชินราชจำลอง ประดิษฐานอยู่ทางทิศเหนือ
พระพุทธโสธรจำลอง อยู่ด้านทิศตะวันออก
พระพุทธรูปหลวงพ่อวัดไร่ขิง จังหวัดนครปฐม อยู่ทางทิศตะวันตก
ภายในโดมพระเจดีย์ได้มีภาพจิตรกรรมฝาผนังเกี่ยวกับพุทธประวัติไว้ให้ชมด้วย
ภายในโดมพระจุฬามณีเจดีย์ได้ประกอบพิธีบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เมื่อวันที่ ๒๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖
ทางวัดได้ทำพิธีบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ซึ่งอัญเชิญมาจากประเทศศรีลังกา เมื่อ พ.ศ.๒๕๓๘
โดยเจ้าประคุณสมเด็จพระมหารัชชมังคลาจารย์ วัดปากน้ำภาษีเจริญ
เจ้าคณะใหญ่หนเหนือกรรมการมหาเถรสมาคม เมื่อวันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๕๐

(ข้อมูลตรงนี้มี ๒ ห้วงเวลา คือ ๒๒ มกราคม ๒๕๔๖ กับ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๕๐
จึงไม่แน่ใจว่าเวลาไหนที่มีการบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ
หรือว่าพระจุฬามณีเจดีย์มีการบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ๒ ครั้ง ????สงสัย สงสัย)

 

ภาพจิตรกรรมฝาผนังเกี่ยวกับพุทธประวัติภายในโดมพระเจดีย์​

 

​

พระจุฬามณีเจดีย์นี้ ยานพาหนะสามารถวิ่งขึ้นไปถึงได้เลย ทางไม่ชันมากเป็นถนนลาดยางสวนทางกัน
หรือถ้าผู้ใดมีกำลังแรงขาดีก็เดินขึ้นได้นะ ซึ่งก่อนจะถึงพระจุฬามณีเจดีย์จะผ่านหอคอยชมเมือง
แต่สร้อยฟ้ามาลาไม่ได้ขึ้นไปดูบนหอคอยชมเมือง.....

 

​

เมื่อไหว้พระบรมสารีริกธาตุแล้วและชมเมืองนครสวรรค์บนพระจุฬามณีเจดีย์ก็ลงจากเขาดาวดึงส์
ไปไหว้พระบนเขากบซึ่งอยู่ใกล้ๆ กัน เขากบนี้เคยเดินขึ้นมาแล้วหนหนึ่ง
ต้องเดินขึ้นบันไดสี่ร้อยสามสิบเจ็ดขั้นปวดขาไปเลย
และเคยขับรถขึ้นมาแล้วหนนึงถ้ารวมครั้งนี้ก็เป็น ๓ ครั้งที่ได้ขึ้นมา มาคราวนี้ขับรถขึ้นดีกว่า...
แต่เด็กๆ ที่มาด้วยอยากเดินขึ้นก็เลยจอดรถส่งตรงบันไดทางขึ้น
สำหรับทางขึ้นเขากบนั้นเป็นถนนลาดยางช่วงขึ้นประมาณ ๑๐๐ เมตร
จะเป็นทางสวนกันต้องระวังให้ดีเพราะเป็นทางชันและโค้งแคบต้องเร่งรถส่งขึ้นไปเลย
พอพ้นก็จะเป็นเลนส์เดียวไม่สวนกัน ทางลงจะลงอีกทางแต่จะมาเจอกันตรงช่วงประมาณ ๑๐๐ เมตรสุดท้าย
ถ้าใครขับขึ้นเขาไม่เก่ง มีลุ้นนิดหน่อยเพราะโค้งแคบหลายโค้งและทางชันหลายแห่ง
แต่ก็น่าจะขับขึ้นมาได้หน่ะ และสิ่งที่ต้องระวังคือ คนเดินขึ้นมาตามบันไดทางขึ้น
เพราะรถจะต้องขับตัดผ่านช่วงทางขึ้นของบันไดหลายช่วง...

 

​

แล้วสร้อยฟ้ามาลาก็ขับขึ้นมาถึงบนเขากบ ระหว่างขับขึ้นมาเห็นบางช่วงของถนนมีทิวทัศน์สวยดี
จึงสะพายกล้องเดินลงเขาไปถ่ายภาพ เดินลงไปเกือบค่อนเขา ก็สองร้อยกว่าขั้น
แล้วเดินหามุมที่เพ่งขับรถผ่านไปตะกี้นี้ หาอยู่สักพักถึงจะเจอ
แต่ดูไปดูมาทำไมวิวไม่ค่อยสวยเหมือนตอนขับรถขึ้นมา...
พอถ่ายรูปเสร็จก็เดินกลับมาที่บันได เดินขั้นไปอีกสองร้อยกว่าขั้น
ปรากฏว่าต้องหยุดพักเป็นช่วงๆ เพราะเหนื่อย หายใจไม่ทัน...

 

ค่อนทางเกือบถึงแล้ว​

บนเขากบนี้ เป็นบริเวณที่ตั้งของ วัดวรนาถบรรพต พระอารามหลวง (วัดกบ)
ขอยกข้อมูลความเป็นมาของวัดจากเว็ปไซด์ของวัดโดยตรงเลยก็แล้วกัน...

วัดวรนาถบรรพต พระอารามหลวง (วัดกบ)
เป็นพระอารามหลวง ชั้นตรี ชนิดสามัญ ตั้งอยู่เลขที่ ๑๘๘ ถนนธรรมวิถี
ตำบลปากน้ำโพ อำเภอเมืองนครสวรรค์ จังหวัดนครสวรรค์
สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ที่ดินที่ตั้งวัดมีเนื้อที่ ๑๐๙ ไร่ ๑ งาน ๑๐ ตารางวา
โฉนดที่ดินเลขที่ ๙๖๓๖ ตั้งวัดเมื่อ วันที่ ๒๑ เดือนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๒
ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ ๒๒ เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๓๑
เขตวิสุงคามสีมา กว้าง ๔๐ เมตร ยาว ๘๐ เมตร
ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นพระอารามหลวง เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๓๔

อาณาเขต
ทิศเหนือ จดถนนสระสวรรค์
ทิศใต้ จดถนนธรรมวิถี
ทิศตะวันออก จดถนนธรรมวิถี ซอย ๕
ทิศตะวันตก จดถนนมธรรมวิถี ซอย ๙

 

​

ประวัติความเป็นมา
วัดวรนาถบรรพต ตั้งเมื่อ พ.ศ. ๑๙๖๒ ในสมัยสุโขทัย ผู้สร้างคือพญาบาลเมือง สร้างขึ้นเพื่ออุทิศแด่พญารามผู้น้อง
ซึ่งได้สิ้นพระชนม์ในระหว่างทำศึกสงครามกับหัวเมืองฝ่ายใต้
ตามหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ปรากฏในศิลาจารึก ๒ หลัก
ซึ่งทางกรมศิลปากรได้ไปจากยอดเขากบใกล้กับรอยพระพุทธบาทจำลอง
และได้จากเมืองนครชุม จังหวัดกำแพงเพชร

วัดวรนาถบรรพต เดิมมีชื่อเรียกว่า “วัดกบ” หรือ “ วัดเขากบ”
เหตุที่มีชื่อเรียกเช่นนี้ก็เพราะเรียกตามชื่อของภูเขา
ซึ่งวัดนี้ตั้งอยู่เชิงเขากบ หรือมีชื่อเรียกตามหลักฐานในศิลาจารึกสมัยสุโขทัย
อีกชื่อหนึ่งว่า “วัดปากพระบาง” ต่อมาท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระวันรัต (เฮง เขมจารี)
อดีตอธิบดีสงฆ์วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฏ์ กรุงเทพฯ
ซึ่งสมัยนั้นท่านเจ้าคณะมณฑลได้มาตรวจการคณะสงฆ์จังหวัดนครสวรรค์
ท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระวันรัตเห็นว่า “วัดกบ” หรือ “วัดเขากบ”
ตั้งอยู่ที่เชิงเขาจึงได้เปลี่ยนชื่อให้ใหม่และเรียกเป็นทางการว่า “วัดวรนาถบรรพต”
อย่างไรก็ตามประชาชนโดยทั่วไปมักเรียกชื่อ วัดกบ หรือ วัดเขากบ
กันจนติดปากมาจนตราบเท่าทุกวันนี้

 

​

วัดวรนาถบรรพต มีปูชนียวัตถุที่สำคัญ ได้แก่เจดีย์ใหญ่สร้างในสมัยสุโขทัย พระพุทธไสยาสน์ (พระนอน) ยาวประมาณ ๑๐ วาเศษ
อุโบสถหลังเก่า ซึ่งมีรูปปั้น ตากบ-ยายเขียด ที่หลวงพ่อทองสร้างอยู่ด้านหน้า บนยอดเขากบก็เป็นส่วนหนึ่งของวัด
มีปูชนียวัตถุที่สำคัญเช่นกันคือ รอยพระพุทธบาทจำลองสมัยสุโขทัย
ประดิษฐานอยู่ในวิหาร เจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ
พระพุทธรูปหินปางนาคปรกสมัยเชียงแสน เป็นต้น

ในอดีตวัดวรนาถบรรพต เคยเป็นวัดร้าง
มีซากปรักหักพังของสิ่งก่อสร้างต่างๆ หลงเหลืออยู่ได้แก่ซุ้มเสมาของอุโบสถ
ซากวิหารพระพุทธไสยาสน์ (พระนอน) เจดีย์ใหญ่ และรอยพระพุทธบาทจำลอง
บนยอดเขากบ สภาพบริเวณวัดเป็นป่าไม้รวก และปกคลุมด้วยต้นไม้น้อยใหญ่
บริเวณนอกวัด มีคูรอบวัด สันนิษฐานว่าวัดนี้สร้างขึ้นในสมัยสุโขทัย
ดังปรากฏในศิลาจารึกสมัยสุโขทัย ๒ หลัก คือ หลักศิลาจารึกหลักที่ ๒๐
มีขนาดสูง ๘๐ ซม. กว้าง ๔๗ ซม. หนา ๖ ซม.พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ
ค้นพบเมื่อปลายปี พ.ศ. ๒๔๖๔ ที่ยอดเขากบปัจจุบันกรมศิลปากรได้นำไปเก็บรักษาไว้
ที่หอสมุดวชิรญาณท่าวาสุกรี กรุงเทพมหานคร (มนต์ชัย เทวัญวโรปกรณ์ ๒๕๒๖ : ๘๑๐)
จากข้อความในสิลาจารึกหลักที่ ๒๐ ได้กล่าวถึงพญาบาลเมืองสร้างวัดเขากบ
มีเจดีย์วิหารขุดตระพังปลูกบัวนานาพรรณเพื่อเป็นพุทธบูชา ปลูกต้นพระศรีมหาโพธิ์ในรามอาวาส
สร้างพุทธปฏิมาดูงามนักงามหนาในวิหาร เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่พญารามผู้น้องซึ่งมาสิ้นพระชนม์ลง ณ สถานที่แห่งนี้
เมืองพระบางที่กล่าวไว้ในศิลาจารึก คือเมืองนครสวรรค์ เดิมซากของเมืองตั้งอยู่บนที่ดอน
ตั้งแต่ชายเขาฤาษีลงมาจรดวัดหัวเมือง มุมเมืองอยู่ตรงวัดนั้น ยังพอมีแนวแลเห็นเป็นหลักฐานในปัจจุบัน

 

​

ส่วนศิลาจารึกหลักที่ ๒๑ ชื่อศิลาจารึกรอยพระพุทธบาทจำลอง เหมือนจอมเขาสุมนกูฏบรรพตเมืองพระบาง
คือวัดเขากบ อำเภอเมืองฯ จังหวัดนครสวรรค์ เป็นศิลาแผ่นสี่เหลื่อมผืนผ้า ยาว ๒๐๒ ซม. กว้าง ๑๑๖ ซม.
ตรงกลางเป็นรอยพระพุทธบาทค้นพบเมื่อปลายปี พ.ศ. ๒๔๖๔ ที่เมืองนครชุม จังหวัดกำแพงเพชร
โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ (มนต์ชัย เทวัญวโรปกรณ์ ๒๕๒๖ : ๘๑๑)
ใจความในศิลาจารึกกล่าวถึงพญาธรรมิกราช คือพระเจ้าลิไทแห่งกรุงสุโขทัย
ได้นำเอารอยพระพุทธบาทจำลองที่ได้มาจากลังกาทวีป มาประดิษฐานไว้บนยอดเขาปากพระบาง
คือยอดเขากบ จังหวัดนครสวรรค์ สำหรับเรื่องรอยพระพุทธบาทนี้ ชาวลังกาอธิบายตำนานมีอยู่ในเรื่องมหาวงศ์ว่า
ครั้งหนึ่งพระพุทธเจ้าเสด็จไปยังลังกาทวีปทรงสั่งสอนพวกชาวเกาะจนเกิดความเลื่อมใส แล้วจะเสด็จกลับไปยังมัชฌิมประเทศ
จึงทำปาฏิหาริย์เหยียบรอยพระพุทธบาทประดิษฐานไว้บนยอดเขา สำหรับให้ชาวลังกาบูชาต่างพระองค์
อนึ่ง การสร้างรอยพระพุทธบาทจำลองที่เกิดขึ้นในอาณาจักรสุโขทัย ตามหลักฐานในศิลาจารึก เริ่มครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. ๑๙๐๒
โดยพระเจ้าลิไท กษัตริย์องค์ที่ ๕ แห่งราชวงศ์สุโขทัยทรงเอาอย่างคติเมืองลังกาทวีป และทรงถือแบบรอยพระพุทธบาท
ที่ประดิษฐานไว้เหนือจอมเขาสุมนกูฏบรรพตเป็นหลัก จึงได้ตั้งชื่อจอมเขาต่างๆ ในอาณาจักรสุโขทัย
ที่พระองค์ให้ประดิษฐานพระพุทธบาทจำลองไว้ให้ชื่อจอมเขาสุมนกูฏบรรพตอย่างลังกา
ดังรอยพระพุทธบาทจำลองเหนือจอมเขาสุมนกูฏบรรพตอย่างลังกา ดังรอยพระพุทธบาทจำลองเหนือจอมเขาสุมนกูฏบรรพตเมืองพระบาง
คือรอยพระพุทธบาทจำลองบนยอดเขากบ จังหวัดนครสวรรค์นั่นเอง แต่จากหลักฐานทางเมืองสุโขทัยกล่าวว่า
รอยพระพุทธบาทจำลองที่พระเจ้าลิไทนำมาในสมัยนั้น เป็นรอยพระพุทธบาทที่ทางลังกาทวีปได้ส่งมาเป็นบรรณาการแก่กรุงสุโขทัย
ที่ได้จัดส่งพระสงฆ์ไทยไปเผยแผ่พระพุทธศาสนาและได้ตั้งนิกายสยามวงศ์ขึ้นที่ลังกาสมัยนั้น
รอยพระพุทธบาทจำลองที่ส่งมามี ๒ รอยด้วยกัน คือรอยซ้ายประดิษฐานไว้ที่ยอดเขาปากพระบางคือเขากับ นครสวรรค์
รอยขวานำขึ้นไปยังเมืองสุโขทัย ประดิษฐานไว้ที่วัดตระพังทอง ซึ่งยังคงมีหลักฐานปรากฏอยู่ในปัจจุบันนี้ก็เป็นหลักฐานอีกทางหนึ่ง
อย่างไรก็ตามรอยพระพุทธบาทจำลองบนยอดเขากบก็ถือว่าเป็นสมบัติอันล้ำค่า
ของวัดและของชาวจังหวัดนครสวรรค์

 

​

จากหลักฐานในศิลาจารึกทั้ง ๒ หลัก ประกอบกับหลักฐานอื่นๆ นักโบราณคดีจึงสันนิษฐานได้ว่า
วัดวรนาถบรรพตหรือวัดกบ หรือวัดเขากบ หรือวัดปากพระบาง สร้างขึ้นในสมัยสุโขทัยซึ่งจะเห็นได้ว่า
มีปูชนียวัตถุที่สร้างขึ้นในสมัยสุโขทัยปรากฏอยู่ ได้แก่ รอยพระพุทธบาทจำลองบนยอดเขากบ
เจดีย์ใหญ่ ทรงระฆังครอบ พระพุทธไสยาสน์ เจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุบนยอดเขากบเป็นต้น
แต่เนื่องจากวัดวรนาถบรรพต หรือวัดเขากบ หรือวัดปากพระบางเป็นวัดเก่าแก่สมัยสุโขทัย
และเคยเป็นวัดร้างมานานจึงไม่ทราบว่าใครเป็นเจ้าอาวาสบ้าง จนในปี พ.ศ. ๒๔๑๕
หลวงพ่อทอง ได้เดินธุดงค์จากจังหวัดอุตรดิตถ์ผ่านมาพบเห็นสภาพวัดเขากบ เป็นวัดร้างปกคลุมด้วยป่าไผ่ และต้นไม้น้อยใหญ่
จึงปักกลดพัก ท่านได้รับการขอร้องจากชาวบ้าน และนิมนต์ให้อยู่บูรณะวัดร้างมาเป็นวัดที่มีพระสงฆ์ขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง
ต่อมา คณะสงฆ์ได้ส่งพระสมุห์ทองใบ (พระครูนิวิฐธรรมคุณ) มาช่วยเหลือหลวงพ่อ
และได้รับแต่งตั้งเป็นเจ้าอาวาสสืบต่อมาตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๔๘๕ ถึง พ.ศ.๒๕๐๖ เมื่อพระครูนิวิฐธรรมคุณ(ทองใบ) มรณภาพลง
คณะสงฆ์จังหวัดนครสวรรค์ จึงได้แต่งตั้งให้พระมหาวิศิษฏ์ ปญฺญาปโชโต ป.ธ.๖ วัดนครสวรรค์
มาดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๐๗ จนถึงปัจจุบัน ซึ่งปัจจุบันพระเดชพระคุณ
ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพ ในราชทินนามที่ “พระเทพญาณมุนี”รองเจ้าคณะภาค ๔
นับตั้งแต่พระเดชพระคุณ มาเป็นเจ้าอาวาสได้บูรณปฏิสังขรณ์จนวัดวรนาถบรรพต
ได้รับคัดเลือกให้เป็นวัดพัฒนาตัวอย่างของกรมการศาสนา เมื่อ พ.ศ.๒๕๐๙
และได้รับการคัดเลือกให้เป็นวัดพัฒนาดีเด่นโดยได้รับประทานพัดพัฒนาและประกาศนียบัตร
จากสมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรินายก เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๓ เป็นต้นมา

 

​

เสนาสนะในวัดวรนาถบรรพต
อุโบสถ กว้าง ๑๒.๐๐ เมตร ยาว ๓๖.๐๐ เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๖ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กแบบทรงไทย
หลังคา ๓ ลด พื้นและผนังปูด้วยหินอ่อนหลังคามุง ด้วยกระเบื้องเคลือบสีดินเผา มีวิหารคตรอบ ๓ ด้าน ภายในมีจิตรกรรมฝาผนัง

วิหาร กว้าง ๑๒.๐๐ เมตร ยาว ๑๖.๐๐ เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๓ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กแบบทรงไทย หลังคามุงด้วยกระเบื้อง

ศาลาการเปรียญ กว้าง ๓๙.๐๐ เมตร ยาว ๔๕.๐๐ เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๔ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กแบบทรงไทยชั้นเดียว หลังคามุงด้วยกระเบื้องเคลือบสีดินเผา

กฏิสงฆ์ จำนวน ๑๕ หลัง สร้างด้วยไม้ จำนวน ๒ หลัง สร้างด้วยคอนกรีตเสริมเหล็ก จำนวน ๑๒ หลัง ครึ่งตึกครึ่งไม้ จำนวน ๑ หลัง

กุฏิเจ้าอาวาส ๑ หลัง สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๙ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กแบบทรงไทย ๒ ชั้น

ศาลาเอนกประสงค์ กว้าง ๖.๕๐ เมตร ยาว ๑๘.๐๐ เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๓ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก หลังคามุงด้วยกระเบื้อง

ศาลาบำเพ็ญกุศล จำนวน ๓ หลัง สร้างด้วยไม้ จำนวน - หลัง สร้างด้วยคอนกรีตเสริมเหล็ก จำนวน ๓ หลัง ครึ่งตึกครึ่งไม้ – หลัง

ฌาปนสถาน กว้าง ๑๓.๗๐ เมตร ยาว ๘.๔๐ เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๓ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก

หอระฆัง กว้าง ๑๓.๐๐ เมตร ยาว ๘.๔๐ สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๔ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก

เรือนรับรอง จำนวน ๔ หลัง กว้าง ๘.๐๐ เมตร ยาว ๑๔.๐๐ เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๕ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กแบบทรงไทย ปั้นหยา

เรือนเก็บพัสดุ กว้าง ๗.๓๐ เมตร ยาว ๘.๔๐ เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๕ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กชั้นเดียว

ห้องสมุด กว้าง ๘.๐๐ เมตร ยาว ๒๘.๐๐ เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๒ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กแบบทรงไทยชั้นเดียว

โรงเรียนพระปริยัติธรรม จำนวน ๑ หลัง เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กเป็นอาคารโรงเรียนพระปริยัติธรรม ๔ ชั้น
ขนาดชั้นละ ๕ ห้องเรียน ชั้นล่างใช้เป็นห้องโถง ประชุมใหญ่ สร้างเมื่อ พ.ศ.๒๕๑๕
และได้ต่อเติมอาคารโรงเรียนพระปริยัติธรรมจากหลังเดิม อีก ๓ ชั้น เมื่อ พ.ศ.๒๕๓๘ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก หลังคาทรงไทย

 

​

ปูชนียวัตถุที่สำคัญซึ่งทางกรมศิลปากรได้นำขึ้นทะเบียนโบราณสถาน โบราณวัตถุ
ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๕๒ ตอนที่ ๗๕ วันที่ ๘ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๘ คือ
๑. รอยพระพุทธบาทจำลองสมัยสุโขทัย
๒. เจดีย์บรรจุพระบรมธาตุ ๒ องค์ เป็นเจดีย์แบบทรงสุโขทัย
๓. วิหารและพระนอนใหญ่
๔. ต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่ได้นำมาจากพุทธคยา ประเทศอินเดีย ได้นำมาปลูกเมื่อวันเพ็ญ วิสาขบูชา พ.ศ. ๒๕๒๘
๕. พระอุโบสถหลังเก่า แบบโบราณ
๖. พระพุทธรูปปางมารวิชัย สมัยสุโขทัย หน้าตัก ๒๐ นิ้ว

วัดวรนาถบรรพต พระอารามหลวง นี้มีทั้งบริเวณที่เป็นที่ราบกับบริเวณที่อยู่บนเขากบ ซึ่งสร้อยฟ้ามาลาได้แต่อยู่บนเขา
ไม่ได้ลงมายังที่ราบจึงไม่ได้เก็บภาพของเจดีย์เก่า พระพุทธไสยาสน์ พระอุโบสถ ตากบ-ยายเขียด ฯลฯ
ถ้ามีโอกาสจะไปเก็บภาพอีกครั้งนึง...