56. ...วัดกำแพง(คลองบางจาก) ธรรมดาซะที่ไหน...

๕๖

...วัดกำแพง(คลองบางจาก) ธรรมดาซะที่ไหน...


​

วัดกำแพง คลองบางจาก สร้อยฟ้ามาลาเคยมาวัดแห่งนี้ครั้งนึงเมื่อประมาณสองปีที่แล้วได้มั้ง ตอนมาครั้งนั้นก็ไม่ได้คิดที่จะมาถ่ายภาพวัดเพราะมาเก็บหลักฐานอะไรบางอย่างเกี่ยวกับงาน แต่เห็นสภาพวัดแล้ว เป็นวัดเล็กๆ เก่าๆ มีพระวิหารเก่า พระอุโบสถเก่า เจดีย์เก่ามีต้นไม้เลื้อยขึ้นตามพระเจดีย์ บางส่วนก็ปรักหักพังไปตามกาล กำแพงขี้ตะไคร่จับ ต้นไม้ครึ้มทางเดินชื้นแฉะไม่น่าเดินสักเท่าไหร่ เมื่อทำงานเสร็จก็ขึ้นรถกลับเลย ไม่ได้ไหว้พระ แต่ตอนกลับนี้มองดูวัดอีกที นึกในใจว่า วัดนี้ไม่ธรรมดา....

​

 

มาวันก่อนมีโอกาสจับผลัดจับผลูได้ไปวัดกำแพงคลองบางจากอีกครั้ง เลยมีโอกาสได้สำรวจวัดละเอียดขึ้น และเป็นอย่างที่คิดไว้ว่า วัดนี้ถึงจะเป็นวัดเล็กๆ แต่ไม่ธรรมดาจริงๆ วันที่ไปนั้นไปถึงวัดประมาณสิบโมงเช้า แต่ช่วงเช้ามืดเกิดฝนตก ทำให้มีน้ำขังบริเวณลานหน้าพระอุโบสถ จะเป็นด้วยโชคดีหรือโชคร้ายไม่อาจคาดเดา ดันใส่รองเท้าผ้าใบมา ทุกทีจะใส่รองเท้าแตะรัดส้นเพราะเดินสบายดี ก็ต้องเดินลุยแอ่งน้ำบางช่วงทั้งผ้าใบอย่างนั้นแหล่ะ จะถอดรองเท้าก็กระไรอยู่ เป็นที่ทราบๆกันดีว่า วัดส่วนมากแต่ละที่นั้นถ้าเดินไม่ดูทางอาจเจอกับระเบิดได้...ไม่อยากจะคิด ยิ่งฝนตกใหม่ๆ อย่างนี้ยิ่ง....เอ่อ...เซ็นเซอร์ดีกว่า มาทำความรู้จักกับวัดกำแพง คลองบางจากกันดีกว่า ข้อมูลในกระทู้นี้ส่วนมากได้มาจากวิทยานิพนธ์ปริญญาโทของมหาวิทยาลัยศิลปากร นะ....เพราะข้อมูลที่ละเอียดกว่านี้ ยังหาไม่ได้....

​

 

วัดกำแพง(คลองบางจาก) เป็นวัดโบราณมีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ตั้งอยู่ริมคลองบางกอกใหญ่ในเขตธนบุรี โดยพื้นที่แถบเดิมเรียกว่า เมืองบางกอก หรือ เมืองธนบุรี เป็นวัดขนาดเล็กที่มีการวางผังได้อย่างลงตัว แต่ยังคงรักษาสภาพดั้งเดิมของโบราณสถานไว้ได้เกือบครบถ้วนทั้งสถาปัตยกรรมและจิตรกรรมฝาผนังภายในพระอุโบสถแม้จะทรุดโทรมไปตามกาลเวลา จากการพิจารณาอย่างคร่าวๆ พบว่าศิลปะสถาปัตยกรรมที่ปรากฏอยู่ส่วนใหญ่จะเป็นผลงานที่สร้างหรือบูรณะขึ้นในช่วงกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยมีรูปแบบทางศิลปะที่ทรงคุณค่ามากอย่างพระอุโบสถ พระวิหารหรือเจดีย์ แม้แต่ในรายละเอียดอย่างลวดลายงานปูนปั้นที่บ่งบอกถึงฝีมือเชิงช่างชั้นสูงมีความงดงามไม่เป็นรองที่ใด ในส่วนงานจิตรกรรมฝาผนังภายในพระอุโบสถ ก็เป็นการสร้างสรรค์ขึ้นด้วยแนวคิดที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว อาจเป็นความโชคดีที่วัดกำแพงแห่งนี้ตั้งอยู่ค่อนข้างลึกจากเส้นทางคมนาคมประกอบกับเป็นวัดขนาดเล็กจึงไม่ค่อยได้รับความสนใจทำให้ยังคงสามารถรักษาสภาพดั้งเดิมไว้ได้ แต่ก็เป็นสิ่งที่น่าเสียดายหากปล่อยปละละเลยไปโดยไม่เก็บข้อมูลต่างๆ ไว้เพื่อประโยชน์สำหรับประชาชน นักศึกษาหรือชนรุ่นหลังให้ทราบถึงประวัติความเป็นมา รูปแบบศิลปะ และความสำคัญของมรดกทางศิลปะของชาติอันมีค่า ณ วัดกำแพงแห่งนี้

​

สภาพทั่วไป
วัดกำแพงตั้งอยู่เลขที่ ๒๙๙ ซอยเพชรเกษม ๒๐ ถนนเพชรเกษม แขวงบางจาก เขตภาษีเจริญ กรุงเทพมหานคร ริมคลองบางหลวงหรือเรียกว่าคลองบางกอกใหญ่ตอนใน ช่วงที่เรียกกันว่าคลองชักพระ โดยตั้งอยู่ทางด้านทิศใต้ของฝั่งคลองบริเวณหัวมุมปากคลองบางจาก ซึ่งเป็นคลองแยกจากคลองชักพระเข้าไปทางทิศใต้
คลองชักพระหรืออีกชื่อหนึ่งว่าแม่น้ำอ้อมเป็นสายของแม่น้ำเจ้าพระยาไหลจากคลองบางกอกน้อยไปออกคลองบางกอกใหญ่ และที่เรียกว่า ชักพระเพราะสมัยก่อนมีประเพณีชักพระจากวัดนางชี(ดูรายละเอียดของประเพณีได้จากกระทู้งานประเพณีชักพระวัดนางชี นะ) ซึ่งอยู่บริเวณปากน้ำภาษีเจริญโดยใช้เรือพายลากเชือกจูงเรือใหญ่ไปตามลำคลองสายนี้สู่ทิศเหนือเป็นทักษิณาวัตรพระนคร ซึ่งจะทำเป็นประเพณีในวันแรม ๒ ค่ำเดือน ๑๒ ขบวนแห่ชักพระจะแห่อ้อมไปออกทางปากคลองบางกอกน้อยแล้วเลี้ยวขวาไปเข้าคลองบางกอกใหญ่แล้วกลับวัดนางชี (น.ณ ปากน้ำ,ศิลปกรรมในบางกอก(พระนคร: โรงพิมพ์เฟื่องนคร, ๒๕๑๔), ๑๐๙.)

ประวัติความเป็นมา
ความเป็นมาของวัดไม่ปรากฏหลักฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยใด สันนิษฐานว่าคงมีมาตั้งแต่สมัยอยุธยาตามคำบอกเล่าสืบทอดกันมา และคงได้รับการปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่หลายครั้ง แม้แต่ชื่อวัดก็ไม่ทราบชื่อเดิม ชื่อที่ใช้ในปัจจุบันก็เป็นชื่อเรียกกันในหมู่ชาวบ้านและเรียกกันมาเรื่อยๆ แต่หลักฐานที่เหลืออยู่ชัดเจนอย่างหนึ่งคือ เจดีย์บรรจุอัฐิทรงกลมทางทิศใต้ของพระอุโบสถ ที่ส่วนฐานมีแผ่นศิลาจำหลักข้อความซึ่งสรุปได้ว่า เจดีย์นี้สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ระลึกและใช้บรรจุอัฐิของ “พระพิศาลผลพานิช” ภายหลังจากที่ได้จัดการฌาปนกิจศพที่วัดจักรวรรดิราชาวาส และเมื่อได้ไปค้นคว้าในเอกสารสารบาญชี ส่วนที่ ๑ ในสมัยรัชกาลที่ ๕ (สารบาญชีส่วนที่ ๑ คือ ตำแหน่งราชการ) ทำให้ทราบว่า พระพิศาลผลพานิช เดิมชื่อ จีนสือ เป็นขุนนางเชื้อสายจีนซึ่งรับราชการตำแหน่งสำคัญในกรมท่าซ้าย และตั้งบ้านเรือนอยู่ริมน้ำเจ้าพระยาฝั่งทิศตะวันตก(ฝั่งธนบุรี) หรือบริเวณศาลเจ้าโรงฟอกหนังปัจจุบัน จากตำแหน่งที่ตั้งของเจดีย์องค์นี้พอจะสันนิษฐานได้ว่าพระพิศาลผลพานิชน่าจะมีความสำคัญต่อวัดกำแพงนี้เป็นอย่างมาก เป็นไปได้ว่าอาจเป็นผู้ออกทุนทรัพย์ในการซ่อมแซมวัด ประกอบกับข้อมูลจากท่านเจ้าอาวาสพบว่า พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เคยเสด็จพระราชดำเนินมาพระราชทานพระกฐินต้นเป็นการส่วนพระองค์ที่วัดนี้ และได้พระราชทานแจกันกังไสไว้ ๑ คู่โดยลงพระปรมาภิไธยกำกับไว้ ซึ่งท่านเจ้าอาวาสได้เคยเก็บรักษาไว้ แต่ถูกขโมยไปเมื่อ ๑๐ กว่าปีมาแล้ว

 

​

ก่อนที่จะเดินเข้าไปบริเวณลานพระอุโบสถต้องผ่าน กำแพงแก้วและซุ้มประตู กำแพงแก้วเป็นกำแพงทึบก่ออิฐถือปูนหนาประมาณ ๑ เมตร ขณะนี้เหลือให้เห็นเพียงส่วนบน ประตูทางเข้ามี ๓ แห่ง แห่งแรกเป็นช่องประตูทางเข้าตรงกลางด้านหน้าพระอุโบสถระหว่างศาลาแฝด อีกสองแห่งเป็นซุ้มประตูอยู่ด้านข้าง ก่ออิฐถือปูนมียอดบนเป็นปรางค์ด้านล่างเจาะประตูเป็นรูปโค้งแหลมและมีบาประตูไม้ ปัจจุบันเหลือแค่ซุ้มประตูเดียวที่ค่อนข้างสมบูรณ์ ส่วนอีกซุ้มหนึ่งยอดบนได้ชำรุดหมดแล้ว

เมื่อเดินเข้าไปทางด้านหน้าทางเข้าลานพระอุโบสถจะพบกับศาลาแฝดเป็นอาคารรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หลังคาทรงจั่วลด ๑ ชั้น หน้าบันจำหลักลายพันธุ์พฤกษาประดับกระจกสี สันนิษฐานว่าเดิมคงเป็นไม้ทั้งหลังและสร้างใหม่ขึ้นในคราวเดียวกับการปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ในสมัยรัชกาลที่ ๓

 

​

สร้อยฟ้ามาลาเดินมาถึงลานหน้าพระอุโบสถ แต่ยังไม่เข้าไปในพระอุโบสถ เห็นด้านซ้ายและด้านขวามีพระวิหารหลังเล็กอยู่ข้างละหลัง พระวิหาร ๒ หลังนี้ขนาบอยู่ด้านข้างพระอุโบสถตรงมุมกำแพงด้านหน้าพระอุโบสถ เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนยกฐานสูง ตั้งอยู่บนฐานบัวลูกแก้วอกไก่ มีเฉลียงเปิดโล่งด้านหน้าและด้านหลัง หลังคาทรงจั่วลด ๑ ชั้น ๒ ตับ มุงด้วยกระเบื้องเคลือบดินเผาสีส้ม ด้านหน้ามีเสาหานรับหลังคามุขลักษณะสี่เหลี่ยมย่อมุมไม้สิบสองประดับหัวเสาด้วยบัวแวงไม่มีสาหร่ายรวงผึ้ง หน้าจั่วตกแต่งด้วยเครื่องลำยอง ประกอบด้วยช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์เป็นของเดิมที่ยังไม่ได้ซ่อมแซม หน้าบันเป็นไม้จำหลักลวดลายพันธุ์พฤกษาประดับกระจกสี กรอบประตูและหน้าต่างมีลายปูนปั้น ลายฝ้าเพดานและฝ้าชายคาภายนอกภายในทำด้วยไม้ทาสีแดง

 

​

เดินลุยน้ำขังไปที่พระวิหารด้านขวามือก่อนเป็นพระวิหารที่ประดิษฐานหลวงพ่อบ้านแหลมจำลอง ลุยน้ำไปก็ถ่ายรูปพระวิหารไป ไม่ได้มองอะไรในแอ่งน้ำขังเลย พอถึงหน้าพระวิหาร ก็เดินขึ้นบันไดแล้วไปถอดรองเท้าชั้นบน จะถอดชั้นล่างไม่ได้เพราะเปียก จากนั้นก็เข้าไปไหว้หลวงพ่อบ้านแหลม ด้านในพระวิหารยังมีหลวงพ่อโสธรจำลองกับรูปเหมือนเจ้าอาวาสองค์ก่อนด้วย ไหว้พระทำบุญหยอดตู้เสร็จแล้ว ก็เดินออกจากพระวิหาร ส่วนพระวิหารด้านซ้ายมือรู้สึกว่าทำเป็นกุฏิสงฆ์ ลุยน้ำขังมาถ่ายรูปพระอุโบสถต่อ ก็ยื่นถ่ายรูปในน้ำอย่างนั้น ส่องดูวิวไฟเดอร์ภาพเก็บไม่หมด ก็ก้มมองลงมาที่เท้าน้ำสูงเกือบเท่าที่ผูกเชือกรองเท้าและก็เริ่มซึมๆ เข้ามาแล้ว....แต่ แต่ทว่า...โอ้ดีนะ ถ้าเดินก้าวไปอีกสาม-สี่ก้าวก็จะเจอกับระเบิดจมน้ำอยู่ อย่างใหม่ๆ เลย อี๋ แล้วมันกำลังทำละลายกับน้ำอยู่ด้วย ถอยหลังแทบไม่ทัน แต่ยังคงต้องส่องหามุมต่อไป ได้มาสองมุมกับห้าภาพ รีบเดินไปทางอื่นเลย ทำใจว่า มันคงไม่ละลายน้ำมาถึงตรงที่ยืนอยู่มั้ง....

​

 

​

เดินต่อมาที่พระอุโบสถ

เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า ยกฐานสูงเป็นฐานสิงห์ หลังคาทรงจั่วลด ๒ ชั้น ๓ ตับ มุงกระเบื้องดินเผาเคลือบสีส้ม มีมุขยื่นออกมาด้านหน้า มีประตูทางเข้าออก ๒ ด้านๆ ละ ๒ บาน มีหน้าต่างด้านข้างด้านละ ๕ บาน ลักษณะด้านหน้าพระอุโบสถเป็นแบบหน้าจั่วเปิดชนิดมีสาหร่ายรวงผึ้งซึ่งเป็นงานประดับอันวิจิตรมีที่มาจากแผงกันแดดของอาคารซึ่งทำกันมานานในสมัยอยุธยา ตรงบริเวณมุขจะมีเสาหานรับหลังคามุข เป็นเสาสี่เหลี่ยมย่อมุมไม้สิบสองประดับหัวเสาด้วยบัวแวงประดับกระจกสีเป็นศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลาย หน้าบันทำด้วยแผงไม้กระดานจำหลักลวดลายพันธุ์พฤกษาและประดับกระจกสี ใต้กระจังประด้วยรวงผึ้ง ข้างเสาหานประดับด้วยลายสาหร่ายรวงผึ้งจำหลักลวดลายที่มีปลายเป็นรูปกนกนาค ซุ้มประตูและหน้าต่างภายในอาคาร ปัจจุบันเปลี่ยนเป็นกรอบอลูมิเนียมตกแต่งด้วยลวดลายปูนปั้นเป็นลายพันธุ์พฤกษาที่มีความงดงามแต่ก็เสียหายไปมากแล้ว จากลักษณะโดยรวมพระอุโบสถเป็นศิลปะสมัยอยุธยาตอนปลาย แต่วัสดุที่ได้ประดับส่วนต่างๆ เช่น ระเบียง หน้าบัน ลวดลายปูนปั้น ซึ่งได้รับอิทธิพลศิลปะจีนเป็นแนวพระราชนิยมในสมัยรัชกาลที่ ๓

​

 

​

พระประธานในพระอุโบสถ
หลวงพ่อบุษราคัม พระประธานในพระอุโบสถเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย พุทธลักษณะเป็นสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นสืบทอดศิลปะจากสมัยอยุธยาตอนปลาย ฐานชุกชีมีลักษณะใกล้เคียงกับวัดสุวรรณาราม จากข้อสังเกตที่พระพาหาและนิ้วพระหัตถ์ดูใหญ่ผิดส่วนอาจเป็นไปได้ว่าเคยได้รับการบูรณะซ่อมแซมมาแล้ว

​

 

เกาะขอบจอ ตามชมวัดและกราบพระด้วยคนค่ะ

 

​

ภายในพระอุโบสถยังมีจิตรกรรมฝาผนังอันทรงคุณค่า ภาพจิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถมีความสวยงามมากตอนนี้เริ่มเลือนหายไปมากแล้ว แต่ตอนที่เข้าไปถ่ายรูปเห็นมีเจ้าหน้าที่จากกรมศิลปากรหญิงหนึ่งคน กำลังทำการบูรณะโดยนั่งอยู่บนนั่งร้าน สร้อยฟ้าฯ ก็ถ่ายรูปไปไม่ได้ทำเสียงดังอะไรมีแต่เสียงชัตเตอร์เท่านั้น เดินแต่ละทีก็ค่อยๆ ย่องกลัวทำเสียงดังเขาจะตกใจเสียสมาธิ

​

ถ่ายรูปไปถ่ายรูปมา สักพักเขาหันมามอง ก็เลยพูดกับเขาเป็นการทักทายว่าเขียนภาพนานหรือยัง แต่เจ้าหน้าที่หญิงคนนี้ใช้สายตามองด้วยความไม่เป็นมิตร และหันหน้ากลับ พร้อมวางพูกันกระแทกกับกระดานที่พาดอยู่บนนั่งร้านซึ่งปลายนั่งร้านอีกด้านหนึ่งเป็นกระป๋องปี๊บน้ำมันสนเสียงดังโครม เออ ถ้ากระป๋องปี๊บมันกระเด็นตกลงมาหกเลอะจะทำไงหล่ะเนี่ยะ...เพิ่งจะเคยเห็นและสงสัยว่าคนที่เรียนและเขียนภาพจิตรกรรมชั้นสูงอย่างนี้..เป็นเช่นนี้เหรอ จะว่าไปก็ไม่น่าใช่ เพราะเคยเจอเจ้าหน้าที่ของกรมศิลปากรที่เขากำลังบูรณะภาพจิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถวัดสุวรรณาดารารามราชวรวิหาร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เขาก็ไม่เป็นอย่างนี้นะ ที่เคยเล่าให้ฟังในกระทู้เดินกรุงเก่า เข้าวัดหลวง ซึ่งก็มีเด็กซนวิ่งเล่นเสียงดังอยู่ในพระอุโบสถ วิ่งลอดเข้าไปใต้นั่งร้านที่เจ้าหน้าที่กำลังบูรณะภาพอยู่ เห็นมีนักท่องเที่ยวบางคนก็เข้าไปคุยด้วย เขาก็คุยตอบด้วยความเป็นมิตรด้วยดี...ถ้าอย่างนั้นก็ทำงานของท่านต่อไปเถอะ ก็เลยถ่ายรูปในพระอุโบสถอีกสักพัก เพื่อไม่ให้เป็นการเสียเชิง แล้วก็เดินออกจากพระอุโบสถเพราะใจเริ่มไม่นิ่งแล้ว มาสงบอารมณ์อยู่หน้าพระพุทธฉายหน้าพระอุโบสถสักพัก แล้วก็ทำบุญหยอดตู้ดีกว่า....

​

 

เจ้าหน้าที่กรมศิลปากร
กำลังบูรณะภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดกำแพง(คลองบางจาก)






เจ้าหน้าที่กรมศิลปากร
กำลังบูรณะภาพจิตรกรรมฝาผนังวัดสุวรรณดารามราชวรวิหาร



​

 

พระพุทธฉาย
ลายปูนปั้นกรอบประตูหน้าพระอุโบสถ
​

มาดูลวดลายปูนปั้นข้างนอกพระอุโบสถกัน
ลวดลายประตูและหน้าต่างเป็นรูปแบบที่นิยมแพร่หลายในสมัยรัชกาลที่ ๓ โครงรูปทำเป็นลวดลายประดับโดยรอบทั้งกรอบซึ่งเรียกว่า ซุ่มทรงอย่างเทศ เป็นปูนปั้นล้อมกรอบทั้งสี่ด้านเหมือนกรอบเช็ดหน้าสำหรับทำเป็นชั้นในก่อนแล้วจึงขึ้นด้วยกระบวนดอกและใบต่างๆ ลักษณะเด่นส่วนยอดส่วนยอดจะทำให้มีรูปทรงกรวยแหลมรวมทั้งการประดับช่องเปิดที่ทำเป็นลายปูนปั้นแบบนูนต่ำทำให้กรอบซุ้มนั้นแบนราบไม่ยื่นออกมากจากผนังเท่าใดนัก ลวดลายที่ปรากฏอยู่มีความประณีตงดงามมาก ลายปูนปั้นกรอบประตูหน้าต่างของพระอุโบสถมีลักษณะเป็นลายพันธุ์พฤกษาผูกดอกใบอย่างตะวันตกมีรูปแจกันดอกไม้เป็นลายหลักและผูกลายดอกใบต่อเนื่องกัน ลายปูนปั้นประตูหน้าต่างของวิหารไม่มีหลักลายเป็นแจกันดอกไม้ แต่จะเป็นเหมือนลายดอกพุดตานอย่างจีนแต่ส่วนประกอบของดอก ใบ ก้าน มีลักษณะแบบตะวันตกผูกลายต่อเนื่องกันไปและจะเน้นดอกเป็นช่วงๆ ถือเป็นการผสมลายไทย จีน และตะวันตกได้อย่างลงตัว
ดูๆ ไปลายปูนปั้นตรงกรอบประตูหน้าต่างเหมือนจะละเอียดกว่าลายปูนปั้นที่วัดนางชีเสียอีกนะ...

ลายปูนปั้นกรอบหน้าต่างพระวิหารวัดกำแพง





ห น้ า ต่ า ง พ ร ะ วิ ห า ร
วั ด น า ง ชี โ ช ติ ก า ร า ม


​

 

​

นอกเหนือจากนี้ ยังพบลวดลายประดับแบบจีนที่สลักเสลาได้งดงามละเอียดอยู่บนแท่งหินต่างๆ เช่น เสาหินข้างบันไดของพระอุโบสถอย่างไม่ซ้ำแบบกัน และยังพบรูปสลักหินสิงโตจีนอยู่บนแท่นหินนี้ด้วย
ระเบียงพระอุโบสถมีการผสมลวดลายของไทยและจีนประกอบกันด้วยการประดับกระเบื้องปรุเคลือบสีเขียวแบบจีนสองชั้น ตรงกลางเป็นลายแก้วชิงดวง

​

 

เจดีย์ทรงปรางค์ ย่อมุมไม้ ๑๖

​

ในบริเวณวัดกำแพง คลองบางจากนี้ มีเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสองมี ๗ องค์ ประกอบด้วย
เจดีย์ย่อมุมไม้สิบสองขนาดใหญ่ มี ๒ องค์ องค์แรกอยู่ด้านทิศใต้ของพระอุโบสถ ฐานเจดีย์ด้านนอกตั้งอยู่เสมอกับแนวกำแพงกั้นเขตพุทธาวาส องค์ที่สองอยู่ในเขตรั้วชาวบ้านบริเวณปากคลองบางจากฝั่งตะวันตก เจดีย์ทั้งสองมีความสูงประมาณ ๑๐ เมตร ปัจจุบันมีสภาพชำรุดทรุดโทรม
เจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง ขนาดกลาง มี ๒ องค์ ตั้งอยู่คู่กันบริเวณลานด้านหน้าพระอุโบสถ เป็นเจดีย์ทรงเครื่อง สูงประมาณ ๖ เมตร เจดีย์มรสภาพที่ยังไม่ชำรุดมาก
เจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง ขนาดเล็ก เท่าที่พบมีเหลืออยู่ ๓ องค์ ทั้งหมดตั้งอยู่ริมสนามขนานกับด้านนอกกำแพงเขตพุทธาวาส เป็นเจดีย์ทรงเครื่องขนาดเล็ก ความสูงประมาณ ๒.๕๐ เมตร มีสภาพชำรุดทรุดโทรม
เจดีย์ย่อมุมไม้สิบสองทั้งสามขนาดมีลักษณะโครงสร้างที่คล้ายกัน เป็นเจดีย์ทรงเครื่องเป็นที่นิยมในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ข้อสังเกตที่ทำให้สันนิษฐานว่าสร้างในสมัยนี้คือบัวคลุ่มเป็นเหลี่ยมมีย่อมุม ต่างจากความนิยมในสมัยอยุธยาที่มักจะทำบัวคลุ่มเป็นวงกลม ความต่างนี้ถือได้ว่าเป็นแบบเฉพาะของศิลปะรัตนโกสินทร์ ลักษณะเจดีย์ดังกล่าวสามารถพบเห็นได้ในวัดที่สร่าง หรือบูรณะในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นโดยเฉพาะช่วงรัชกาลที่ ๓
เจดีย์ทรงปรางค์ มี ๒ องค์ ตั้งอยู่มุมกำแพงเขตพุทธาวาสด้านหลัง เป็นเจดีย์ทรงปรางค์ย่อมุมไม้ ๑๖ สูงประมาณ ๑๒ เมตร มีพนักลูกกรงแก้วล้อมรอบ ลักษณะของเจดีย์ทรงปรางค์เป็นรูปแบบที่สืบทอดลักษณะบางอย่างมาจากสมัยอยุธยาตอนปลาย แต่ได้กลายมาเป็นลักษณะเฉพาะตัวในช่วงรัตนโกสินทร์ตอนต้นซึ่งฐานเป็นแบบฐานสิงห์ และฐานบัวลูกแก้วอกไก่ส่วนใหญ่อยู่ในตำแหน่งบนสุดของชั้นธาตุที่ติดกับเรือนธาตุ บริเวณฐานองค์เจดีย์ล้อมกรอบด้วยลูกกรงอย่างจีนตามแนวพระราชนิยมในสมัยรัชกาลที่ ๓ จากการพูดคุยกับประธานชุมชนเห็นบอกว่าเป็นหนึ่งในไฮไลท์ของวัดซึ่งเจดีย์ทรงปรางค์ย่อมุมไม้ ๑๖ หาดูยากและไม่มีในวัดระแวกนี้


สร้อยฟ้ามาลาว่าถ้าย้อนเวลากลับไปได้เมื่อวัดยังสมบูรณ์อยู่ คงจะมีความสวยงามไม่แพ้วัดหลวงบางวัดเลยนะเนี่ยะ เพราะดูจากพระอุโบสถ พระวิหาร พระเจดีย์ จิตรกรรมฝาผนัง ลายปูนปั้นประดับประตูหน้าต่าง ลายหน้าบัน เป็นฝีมือช่างที่มีความงดงามอย่างมากไม่เหมือนวัดทั่วไป...

เจดีย์ย่อมุมไม้ ๑๒ ขนาดใหญ่
อยู่ที่บริเวณบ้านศิลปิิน
​

 

หลวงพ่อเจ้าอาวาสวัดกำแพง
​

วันนี้นับว่าโชคดีอีกอย่างหนึ่ง พระครูศรีปริยัติยานุรักษ์ (หลวงพ่อณรงค์ ปัญญาทีโป) เจ้าอาวาสวัดกำแพง คลองบางจาก ท่านได้เลี้ยงข้าวกลางวันที่ร้านริมท่าน้ำวัดด้วยหล่ะเป็นอาหารที่มาจากในวัง หลวงพ่อเจ้าอาวาสท่านใจดี คุยสนุก และชอบปลูกต้นไม้ แถมยังให้พระมา ๒ องค์ด้วยเป็นพระนางพญากับหลวงปู่ทวดให้ไว้หน้ารถ แล้วยังให้พิมเสนน้ำมาอีก ขอบพระคุณ พระคุณเจ้า เจ้าข้า...

​

 

​

ระหว่างนี้ได้นั่งพูดคุยกับเจ้าของร้านกาแฟเจ้เป้าที่ขายอยู่บริเวณท่าน้ำ เห็นว่ากำลังพัฒนาให้เป็นตลาดน้ำ สร้อยฟ้ามาลาจึงได้เล่าถึงว่าเจอเจ้าหน้าที่กรมศิลปากรในพระอุโบสถ เจ้เป้าบอกว่า โดนอย่างนี้เป็นคนที่ร้อยแล้วมั้ง เขาเป็นคนอย่างนี้แหล่ะ ใครไปใครมาใครพูดด้วยเขาก็ไม่พูดด้วย มีหลายคนมาบ่นให้ฟังแบบนี้เลย มีคนนึงมาเล่าให้ฟังว่า พูดกับเขาว่า น้อง พี่เข้ามาไหว้พระ พี่รบกวนน้องหรือเปล่า เขาก็หันมามองไม่ตอบและหันเมินหน้ากลับไป ก็เลยโกรธเดินออกมาเลย.......แล้วกันสิ นิสัยเขาเป็นอย่างนั้นเอง....

​

 

......................................................



สุดท้ายจากการที่ได้ทำบุญไหว้พระในครั้งนี้
กุศลที่ข้าพเจ้าได้กระทำ
ข้าพเจ้าขออุทิศถวายแด่ คุณพระพุทธ คุณพระธรรม คุณพระสงฆ์
คุณบิดาคุณมารดา วงศาคณาญาติทั้งหลาย คุณครูบาอาจารย์
ถวายเป็นส่วนในพระราชกุศลพระมหากษัตริย์ไทยทุกพระองค์
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระปิยมหาราช
สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี
สมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า
สมเด็จพระศรีพัชรินทรา พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนี พระพันปีหลวง
พระวิมาดาเธอ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ปิยมหาราชปดิวรัชดา
พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคย์นารีรัตน์
พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าอุบลรัตน์นารีนาค กรมขุนอัครวรราชกัญญา
พระราชชายาเจ้าดารารัศมี
เจ้านายพระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์
ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการสร้างพระอารามและบูรณปฏิสังขรณ์

เทพยดาทั้งหลาย พระอินทร์ พระพรหม พระยม พระกาฬ ท่านท้าวจตุโลกบาล
ท่านท้าวเวสสุวรรณ เจ้ากรุงพาลี ภูมิเจ้าที่ทั้งหลาย
คุณแม่พระธรณี พระคงคา พระพาย พระเพลิง พระโพสพ
พระพิรุณ พระยายมราช นายนิรบาล
พระสยามเทวาธิราช
หลักเมือง เสื้อเมือง ทรงเมือง
ตั้งแต่ชั้นจตุมหาราชิกาจนถึงเบื้อบนที่สุดพรหมมา
เบื้องล่างตั้งแต่อเวจีขึ้นมาจนถึงมนุษยโลก
โดยรอบสุดขอบจักรวาล อนันตจักรวาล
เทวดารักษาตัวของข้าพเจ้า
บริวารของข้าพเจ้า
เจ้ากรรมนายเวร
สัตว์โลก วิญญาณโลก และวิญญาณทุกดวงในสถานที่ที่ข้าพเจ้าได้ไปเยือน


ด้วยกุศลนี้ คำว่าไม่มี จงไม่บังเกิดแก่ข้าพเจ้า
จงเป็นเหตุปัจจัยให้ข้าพเจ้าได้พบพระพุทธเจ้า
และศาสนาของพระองค์ในทุกๆ ชาติ
ได้สดับรับฟังคำสั่งสอนของพระองค์ทุกภพทุกชาติ
ได้อยู่ท่ามกลางกัลยาณมิตร
ให้ข้าพเจ้าได้ละอายและเกรงกลัวต่อบาป
หมดซึ่งกิเลสและตัณหา
จนถึงพระนิพพานเป็นที่สุด


........................................​

เรียบเรียงเรื่องราวโดย สร้อยฟ้ามาลา

ภาพโดย สร้อยฟ้ามาลา

....................................................

 

ที่มาของข้อมูล

วัดกำแพงบางจาก | ภาษีเจริญ กรุงเทพ | Facebook

วัดกำแพงบางจาก | Facebook

วรินทร์ วิริยะพาณิชย์. “วัดกำแพง (คลองบางจาก : สถาปัตยกรรมและวิเคราะห์จิตรกรรมฝาผนัง.” วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตร์มหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร, ๒๕๔๙

 

ขนมอร่อยมากเลยหล่ะ.....